Tek Çözüm Liderlik!

Bu yazımda sizlere son zamanlarda karşıma çok sık çıkan bir konudan bahsetmek istiyorum. Aslında insanlık tarihi kadar eski olan bu kavram hakkında son zamanlarda çok fazla yorum yapılır oldu. İş ilanlarından arkadaş sohbetlerine, spordan politikaya kadar birbirinden farklı mecralarda hep aynı kelimeyi duyuyoruz. “Liderlik”. Peki, nedir liderlik kavramı? Kimlere lider denir? Lider olarak mı doğulur? Bu ve buna benzer sorular tarih boyunca insanların zihnini meşgul etmiştir.

Liderlik, kelime karşılığı olarak; yapıya yön vermek, yol göstermek anlamlarına gelmektedir. Açıklamadan da anlaşılacağı üzere anlam olarak hiçbir duygu barındırmaz. Gayet yalın ve net bir tanımı vardır. Oysa son dönemlerde bu kavrama olumlu bir anlam yüklenmeye çalışılmaktadır. Söz konusu konu hakkında yorum yapmaya başlamadan hatırlamamız gereken önemli şeylerden biri de geçmişte ahlaklı ve toplumun yararına hizmet vermiş liderlerin yanında takipçilerine zarar vermiş, büyük fiyasko ve felaketlere yol açmış liderlerin de bulunduğudur.

Liderlik, kelime anlamı olarak gayet net tanımlı olsa da kavram olarak çok derindir. Konuyu anlayabilmek için liderliği oluşturan unsurları incelememiz gerekmektedir. Her şeyden önce liderlik bir kişilik özelliğidir ve bu özelliğin temelinde “karizma ve vizyon” yatmaktadır.

Karizma, bir insanın başka insanlar üzerinde yarattığı etkidir. Diğer bir ifade ile başka insanları yönlendirme kabiliyetidir. Bu kavram çoğu zaman “otorite” ile karıştırılır. Aralarındaki en önemli fark; otorite, kurum ya da kişiler tarafından başka bir kişiye verilen yetkiyken, karizma, tamamen bir beceridir. Bu beceriye sahip kişi hiçbir yetki kullanmadan takipçilerini yönlendirebilir.

Liderliğin doğuştan gelip gelmediğiyle ilgili olan merak en çok bu noktada ortaya çıkar. Genel inanç, karizmanın sonradan kazanılmasının güç olduğu yönündedir. Fakat unutulmamalıdır ki, insanlar kendi kişilik güçlerini belli bir oranda da olsa değiştirebilirler.

Vizyon ise belirsiz bir gelecek hakkında anlamlı sonuç ve tahminler çıkarma yeteneğidir. Bu yetenek çalışmayla ve bilimsel metodlarla geliştirilebilir. Etkili bir liderlik için bu iki özelliğin de yüksek olması gerekir. Eğer kişinin karizması yüksek ancak vizyonu düşük olursa, kişi sadece bulunduğu ortamda fark edilir ama etkili bir lider olamaz. Fakat tam tersi durumda; vizyonun yüksek olup karizmanın düşük olduğu hallerde bu kişiler başarılı danışmanlar olabilirler.

Son zamanlarda iş dünyasına baktığımızda, liderlik sanırım en çok tekrarlanan kavramlardan biri olmuştur. İş tanımlarından mülakatlara, eğitimlerden kariyer planlamaya tüm iş dünyası bu kelime üzerinde duruyor.

Gerçekten de liderlik, iş dünyası için bu kadar gerekli bir nitelik mi? Bu aşamada yöneticilik ve liderlik konularını karşılaştırmak yerinde olacaktır. Aslında sanılanın tersine yöneticilik ve liderlik taban tabana zıt iki ayrı konudur.

Yöneticilik, yapı olarak bağlı olduğu kurumun kültür ve normlarını benimseyip korumayı ve sahip olduğu otoriteyi kullanmayı içerir. Liderlik ise anlam olarak bunun tam tersini, mevcut yapıyı değiştirmeyi içerie. Ayrıca kötü niyetli bir lider, içinde bulunduğu ortamda kendi kişilik gücünü kullanıp kurum içinde gruplaşma da yaratabilir.

Oysa iş dünyasında başarılı olmak için mevcut kurallara uymak, ahlak, sebat, disiplin, yaratıcılık ve dinamizm gibi nitelikler önemlidir.

Başarılı bir yöneticinin liderlik hakkında bilgisi olması kesinlikle zorunludur. Fakat bu konuya gereğinden fazla önem verildiği düşüncesindeyim. Belki de bunun sebebi örnek davranışlarda bulunmak ile liderlik kavramının karıştırılmasıdır.

Sonuç olarak, hepimiz hayatımızın çeşitli aşamalarında farklı roller üstlenmekteyiz. Bu rolleri üstlenirken hiçbirimiz lider olmak zorunda değiliz. Ancak liderlik konusunda bilgi sahibi olmak, farkında olmadan dünyaya bakış açımızı değiştirecektir.

Çünkü liderlik, sosyal ortamdan önce kişinin içinde başlar. Etkili bir lider öncelikle kendi hayatına liderlik yapmalı, alışkanlıklarını düzenleyip bir amaç edinmeli ve bu edindiği amaca ulaşmak için çaba harcamalıdır.

Başka bir deyişle her birey liderdir ve en az bir takipçisi vardır!

Ali Emrah ÖZER – Eylül 2007